De onverzadigbare maskerstructuur

Gepubliceerd op 22 februari 2022 om 14:08

Rupsje-nooit-genoeg

Hoe verloopt de ontwikkeling van de mens en waar kunnen verstoringen optreden?

 

Dit blog is een tweede in een serie van 6 blogs. Ze gaan over karakterstructuren, ook wel maskerstructuren genoemd. Deze maskerstructuren fungeren als overlevingsmechanismen, als een gevolg van ‘krassen op de ziel’. Er zijn in totaal zes verschillende maskerstructuren te onderscheiden, gekoppeld aan de levensfase waarin zich het overlevingsmechanisme kon ontwikkelen. Ieder masker heeft zijn eigen kenmerken en gedrag: “maskergedrag” genoemd.

 

Wanneer essentiële basisbehoeften tijdens de ontwikkeling niet vervuld worden, of door extreem pijnlijke levenservaringen, ontstaan er pijnlijke kwetsuren. Om de pijn te verdrijven of niet te hoeven voelen, vertonen we maskergedrag. Een masker zetten we op ter bescherming, als verdedigingsmiddel en als overlevingsmechanisme.

(Coachen als professie, Ien G.M. van der Pol).

 

Een masker heeft tot doel je werkelijke gedachten en gevoelens te verhullen en te voorkomen dat anderen kunnen zien wie je op dit moment werkelijk bent. Maskergedrag is altijd gebaseerd op angst, de angst om je ware gezicht te laten zien. Je hebt het niet altijd in de gaten dat je een masker opzet, maar soms doe je het heel bewust. Maskers zijn functioneel, het is een deel van je, maar het is niet de complete jij. Wat zou het voor jou betekenen om weer in contact te komen met je kwetsing en dat wat jou ervan weerhoudt om je ware en complete zelf te leven?

In dit blog gaat het over de onverzadigbare maskerstructuur, ofwel de behoeftige.

Het bekende ‘rupsje-nooit-genoeg'.

 

En ja, ik realiseer me dat de werkelijkheid zich moeilijk in structuren laat vangen...

 

Herkenbaar?

Je bent warm, vrijgevig en sociaal. Je voelt haarfijn aan wat anderen nodig lijken te hebben en hoe de ander zich voelt. Je hebt een antenne voor basale menselijke behoeften en verlangens. Mensen ervaren een zekere veiligheid en geruststelling in jouw aanwezigheid. Ze hoeven zich naar jou toe niet waar te maken; ze worden door jou gezien in wie ze zijn. Als het om jouw wensen en behoeften gaat, dan worden deze echter onvoldoende geuit. Rechtstreeks hulp vragen aan anderen vind je een ramp en zal je niet snel doen. Aandacht wordt verkregen door aardig doen, aangepast gedrag, doen wat de ander wil in de hoop er wat voor terug te krijgen. Geven om te ontvangen. Van de ‘buitenkant’ lijk je je wel te kunnen redden, maar verlangen en hunkering kenmerken jouw bestaan.

Je cijfert jezelf sneller weg dan dat je het podium pakt. Angst voor afwijzing is jou niet vreemd. Je bent bekend met gevoelens van minderwaardigheid en je kunt je ook heel eenzaam voelen. Je hebt de goedkeuring en bevestiging nodig van anderen. Als een ander uit eigen beweging precies aanvoelt wat jij nodig hebt, en daar ook naar handelt, dan ben je superblij. Het leven mag zo wel in elkaar zitten dat anderen dat standaard aanvoelen en daarnaar handelen. Hoe lekker is dat! Toch lijk je ook de indruk te wekken niemand nodig te hebben, maar ondertussen...

Je hebt sterk de neiging jezelf te vergelijken met anderen in een poging de balans op te kunnen maken van wel of niet verkregen zaken. Er wordt door jou een onbalans ervaren in het geven en ontvangen; steevast te weinig ontvangen. In reactie op niet verkregen zaken kun je je dan terugtrekken, of passief zijn. Diep vanbinnen kom je elke keer weer uit bij een knagend gat vanbinnen, een continu gevoel van tekort. Een leegte.

 

Dit gun ik jou!

Ik gun het jou dat je het jezelf toestaat dat je mag verlangen naar liefde, deze mag innemen en ervan mag genieten. Ik gun het je dat je een nieuw perspectief gaat vinden waarin je ‘voeding’ haalt; uit jezelf, uit anderen, uit het leven, uit je krachtbron. Ik gun het je ook dat je naast het zorgen voor anderen, je ook genoeg aandacht geeft aan het zelf vervuld blijven. Dat je de balans mag gaan ervaren in het geven en nemen. Dat je bodem mag vinden in de aanvankelijk bodemloze put en dat je mag leren accepteren en nemen wat er wel is en daar tevreden mee zijn. Ik gun je compassie met dit schrijnende innerlijke tekort wat je ervaart. En ik gun je dat je kunt zijn met wat er is, en leert ontdekken hoe je daarbij in je kracht komt te staan. Ik gun het je dat je je bewust wordt van je verlangens en behoeften en erom durft te vragen ondanks de kans op een ‘nee’. Ik gun het je dat je leert vragen om hulp en dat je gaat staan voor wat je echt zelf wilt.

 

Hoe ontstaat het?

Zo rond je eerste levensjaar spelen voedsel, warmte, liefde en contact een belangrijke rol in de ontwikkeling van jou als kind. De vraag die in deze levensfase oprijst: Is er voldoende voor mij? Je reikt open naar je ouders uit, in een poging fysiek en emotioneel te worden gevoed. Echter, wanneer dit uitreiken naar je ouders structureel onbeantwoord blijft, hetzij door verlies, ziekte of niet aanwezig willen/kunnen zijn van een liefdevolle verzorgende moeder, dan kan je klem komen te zitten in het dilemma tussen uiting geven aan je tekort en zwijgen uit wens om de liefde van de ouders te behouden. Bij gebrek aan fysieke en emotionele voeding zal je je als kind ook in dit geval aanpassen en schijnbaar genoegen nemen met minder. Maar vanbinnen blijf je een tekort voelen. Dit zorgt op de lange termijn voor teleurstelling, pijn, wrok.

Die constante behoefte aan vervulling van het tekort, van wensen en verlangens gaat op een gegeven moment je leven bepalen. Een groot onderliggend verlangen naar vervulling dat gepaard gaat met die voortdurende pijn van het tekort en dat continue gevoel dat het nooit genoeg is.

 

Hoe dan!

Een echte heilzame stap naar meer vervulling van je bestaan, betekent ook dat je stopt met klagen over de geschiedenis of over de claim op je ouders. Echt werkelijk thuiskomen betekent dat je je ouders neemt zoals ze zijn en hun tekortkomingen ook bij hen laat!

Door vervolgens te rouwen om je onvervangbare tekort en door je wrok te schonen, creëer je een opening om de voeding van NU aan te kunnen nemen. Je komt dan pas toe aan een volwassen manier van liefhebben, of het ontvangen van liefde en aandacht.

Je hebt te leren om om te gaan met je onvervuldheid. Je had onvervuldheid als kind en als volwassene is deze niet met terugwerkende kracht te vullen. Was het maar zo. Maar je mag leren dat als volwassene, je behoeften vaak prima te vervullen zijn, als je er maar om vraagt, het bespreekt. Het is belangrijk om de voeding van het leven toe te laten. Hoe meer je neemt en kunt binnenlaten wat er is, hoe meer verlies, verlatenheid en behoeften hun plek gaan krijgen. Die verliezen dan namelijk hun macht.

 

Soms zal je momenten van paniek ervaren. Je hebt dan de neiging om het tekort wat je ervaart op te blazen tot een onoplosbare proportie. Hiermee oefen je ook een emotionele druk uit op de ander, bijvoorbeeld je partner. Op die momenten is niet duidelijk dat jij heel kwetsbaar bent. En dat is zo zonde, want als de ander jou hierin echt zou kunnen zien, of als jij dit kon laten zien op dat moment aan de ander, dan scheelt dat een hoop ellende!

Die ander zou zich namelijk door jou geclaimd kunnen voelen, waarbij jij bent degene bent die de ruimte vult. De ander kan het gevoel hebben dat je aan hem of haar hangt en dat er sprake is van afhankelijkheid. Dit is voor jullie allebei heel zwaar. Jij krijgt namelijk nog steeds niet wat je nodig hebt en de ander werkt voor twee. Niets zal jou namelijk op zo’n moment tevreden stemmen.

 

Als je vasthoudt aan het idee dat het tekort door iets of iemand buiten jou aangevuld moet worden, blijf je niet alleen vatbaar voor verslavingsgedrag, maar je wordt ook vatbaar voor depressie. Daarnaast heeft het patroon van onvrede-chagrijn-zuigkracht-afhankelijkheid en het onvermogen daar verandering in aan te brengen vaak een ontwrichtend effect op relaties. Dit maakt de leegte alleen maar erger. Wees op je hoede voor deze soms oh zo pijnlijke vicieuze cirkel van ondervoeding!

Op het moment dat jij je hier bewust van wordt, ben je echt al een heel eind. Als de onvrede en leegte weer eens bezit van je dreigt te nemen, herken je beter wat er nou precies gebeurt. Deze (h)erkenning zorgt dat de noodzaak om vervolgens het hele rijtje onvrede-chagrijn-zuigkracht-afhankelijkheid-onvermogen weer uit de kast te trekken, afneemt. Handiger is om te kijken wat je wel kunt doen. Als volwassene heb je namelijk echt veel meer mogelijkheden dan die je als kind had om te zorgen dat je krijgt wat je nodig hebt. Belangrijk dus dat als de leegte je grijpt, je de volwassen mogelijkheden gaat aanspreken. Dan bouw je zelfvertrouwen op en beperk je het terugvallen in die machteloze afhankelijkheid (dat hoort namelijk bij de ervaring van het kind).

 

Nogmaals: onthoud dat een ander een tekort dat vroeger is ontstaan NOOIT kan repareren en verwacht dat ook niet van een ander. Neem er zelf verantwoordelijkheid voor door daarin je verlies er ook te laten zijn. Zie het onder ogen. Verwerk het. Draag er zelf zorg voor.

 

Zet je ook over je eigen trots heen en leer rechtstreeks om hulp te vragen. Je zult serieus versteld staan over hoe veel simpeler het leven daar echt van wordt. Mensen kunnen je namelijk een stuk makkelijker ‘echt’ zien, mits jij jezelf duidelijk kunt laten zien. Dan is het ook makkelijker om te krijgen wat jij nodig hebt en voor de ander wordt het makkelijker om jou te geven wat je nodig hebt.

 

Realiseer je ook dat jijzelf, zélfs als je je volledige aandacht en energie daarop zou richten, echt niet in staat bent om mensen waarvan je houdt altijd alles te geven waar ze behoefte aan hebben; precies op het juiste moment en precies op de juiste manier. Verwacht dat dus ook niet van anderen! Dat is niet realistisch.

 

Samen oplopen

Bij deze bied ik je aan om samen met je op te lopen als je je herkent in dit masker. Als je graag wilt leren om (af en toe) je masker af te zetten, om het anders te willen gaan doen. Om je te helpen in dat stuk rouw om wat je niet hebt ontvangen. Om stil te staan bij gemis van dat wat er wel had moeten zijn als kind. Om stil te staan bij het knagende gat diep vanbinnen. Maar ook om samen te kijken naar alternatieven die duurzaam zullen helpen om het gevoel van ‘thuiskomen’ bij jezelf te laten ontdekken. En ook hoe je daarin respectvol kunt omgaan met de relaties om je heen. En ook denk ik graag mee bij het leren uitspreken wat jij nodig hebt. Om te leren dat hulp vragen belangrijk is. Dat er kracht uitgaat van je kwetsbaar opstellen. En dat je kracht en moed mag vinden om steeds meer jezelf te worden.

 

Deze weblog is tot stand gekomen in samenwerking met Jabca Bakker

www.echt-inbeeld.nl 

 

Bronnen:

W. Veenbaas, J. Goudswaard en H. A. Verschuren; De maskermaker - systemisch werk en karakterstructuren, 2018

I.G.M. van der Pol; Coachen als professie – fundamenten voor begeleiding naar heelheid, 2012


Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.